Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) İstanbul büyükşehir belediye başkanlığı seçimini iptal edilip yenilenmesine ilişkin kararında, görev süreleri geçen yıl aralık ayında çıkarılan kanunla bir yıl uzatılan altı üye belirleyici oldu. Seçime bir yıldan az süre kala yapılan değişikliğin Anayasa’daki açık hükme aykırı olduğu ve uygulanamayacağı itirazları seçimden önce Anayasa Mahkemesi (AYM) ve YSK tarafından reddedilmişti. YSK’nın iki üyesi ise değişiklikle YSK üyelerinin tamamının seçim döneminde görevden alınması dahil birçok müdahalenin önünün açıldığı uyarısında bulunmuştu.
YSK’nın İstanbul kararını almasına giden yolda AKP’nin kontrolündeki yasama ve yürütme organları ve yargının hep birlikte hareket etmesi etkili oldu. TBMM Genel Kurulu’nda 27 Aralık 2018’de kabul edilen yasa değişikliğiyle ‘kurul üyelerinden, 2019 yılında görevi sona ereceklerin yerine 2020 yılı ocak ayında, 2022 yılında görevi sona ereceklerin yerine ise 2023 yılı ocak ayında yenileme seçimi yapılması’ öngörüldü.
YSK üyelerinin görev süresinin uzatılmasına ilişkin değişikliğin Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri süren CHP, Karayolları Trafik Kanunu’nda değişiklik öngören kanunun içine yerleştirilen bu düzenlemeye karşı çıktı ama ilginçtir teklifin tamamı üzerindeki oylamada ‘Evet’ oyu verdi. Böylece kanun teklifi sadece beş ret oyuna karşılık 276 oyla kabul edildi.
CHP Grup Başkan Vekili Engin Altay, teklifteki diğer maddeler nedeniyle evet oyu verdiklerini ve YSK düzenlemesine ilişkin rezervlerini koruduklarını belirtirken, “Bunu sağda solda bir şekilde, farklı şekillerde kullanmanızı ayıplarım” demişti.
Aslında YSK üyelerinin görev sürelerini uzatmak yeni bir şey değil. Son olarak 1997’de bu yönde bir değişiklik yapılmıştı. Ama Anayasa’da 2001 yılında yapılan değişiklikle “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” hükmü getirilmişti. Buna göre altı YSK üyesinin görev sürelerinin 2020’ye uzatılmasına ilişkin değişikliğin uygulanması önünde Anayasal engel vardı.
AKP Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da düzenlenen YSK’ya ilişkin maddeleri kaldırmış ve ayrı bir YSK teşkilat kanununu 2017 yılı sonunda çıkarmıştı. Bu durum YSK’ya ilişkin yasal değişikliklerin ‘seçimlere ilişkin düzenleme’ olmaktan çıkarmıyordu.
Teklifin tümüne ‘Evet’ oyu veren CHP, AYM’ye düzenlemenin iptal edilmesi talebiyle giderken Halkın Kurtuluş Partisi de düzenlemenin 31 Mart seçimlerinde uygulanmaması talebiyle YSK’ya başvurmuştu.
YSK bu başvuruyu reddetti ama üyeler Kürşat Hamurcu ve Yunus Aykın, üyelerin görev süresini uzatan yasa değişikliğinin 31 Mart 2019’da yapılacak yerel seçimlerde uygulanamayacağını belirterek karşı oy kullanmıştı. İki üye karşı oy yazısında “Yasal düzenlemenin seçimlerle ilgili ve konjonktürel bir değişiklik olduğunda kuşku bulunmamaktadır” derken, bu değişikliğin uygulanmasının ‘seçimlere bir yıldan az bir süre kala ve hatta başlamış olan bir seçim takvimi içinde bile tüm üyelerin görevlerinin sonlandırılabileceğinin de kabulü anlamına geleceğini’ söylemişti.
Anayasa Mahkemesi de 14 Mart’ta, yani seçimden sadece iki hafta önce, CHP’nin değişikliğin iptal edilmesi talebini reddetti. Karar seçimlere beş gün kala Resmi Gazete’de yayınlandı. AYM kararında düzenlemenin bir ‘seçim kanunu değişikliği’ sayılmayacağı ve ‘YSK üyelerinin yürütme erkinin etkisinde kalmasına ve tarafsız karar almamasına neden olmayacağı gibi seçimlerin dürüstlüğü ve yargı bağımsızlığı ilkelerine aykırı olmadığı’ savunuldu.
Böylece görev süreleri geçen ocak ayı başında dolan YSK Başkanı Sadi Güven, üyeler Nakiddin Buğday, Faruk Kaymak, Refik Eğri, Zeki Yiğit ve İlhan Hanağası 31 Mart seçiminde görev aldı. Oysa görev süresi uzatılmasa bu üyeler 31 Mart seçimlerinde görev alamayacak, yerlerine ocak ayı başında Danıştay ve Yargıtay genel kurullarında yapılacak seçimlerle yeni üyeler gelecekti. Böylece YSK başkanı da değişmiş olacaktı.
Değişiklikle bu altı üye İstanbul seçimlerine ilişkin iptal başvurusunda oy kullandı.
YSK iptal kararını dörde karşı yedi oyla almış, üyelerden beşi iptal yönünde oy kullanırken başkan Güven karşı oy vermişti.
Yani altı üye yerine yeni üyeler seçilseydi iptal talebinde ret kararı çıkabilecekti.
Kaynak: DİKEN
Başka Bir Denizli… Başka Bir Ülke… Başka Bir Dünya… MÜMKÜN…